بسمه تعالی

شرح یک رباعی تعلیمی از نیما یوشیج

صد کشت به آب و دانه انباشته بود
انباشته را نکو چنان داشته بود
در آخر کار بین به فضل شیطان
گویی که نه دانه ای در آن کاشته بود

مقدّمه :

استاد علی اسفندیاری ( 1276 _ 1338 ) متخلّص به نیما یوشیج , بنیانگذار و اسطوره ی شعر نیمایی و از چهره های ماندگار ادبیّات پارسی است . ایشان , در برخی از سروده هایش , به پند می پردازد . و نکته های ژرف و ماندگاری را بیان می کند . در زیر ,  به بررسی رباعی پند آموز ایشان درباره ی فریب شیطان رجیم , می پردازیم . 

متن :

نیما یوشیج در این رباعی پند آموز , به نکته ی جاودانی اشاره می کند . و از اساسی ترین نکته های زندگی بشر , سخن می گوید .  نیما یوشیج , در بیت ِ : "   صد کشت به آب و دانه انباشته بود     انباشته را نکو چنان داشته بود   " با مثال زدن کاشتن ِ با زحمت و با در نظر داشتن کیفیّت محصول های زیاد گیاهی که با بذرپاشی و آبیاری , روئیده است . و محصول های آن در انبار , به خوبی نگهداری می شود . به نیّت ها و اعمال انسان ها در زندگی اشاره می کند . سپس در بیت دوم  , می سُراید : " در آخر کار بین به فضل شیطان        گویی که نه دانه ای در آن کاشته بود   . " در پایان ,  محصول های گیاهی  , چون با فضل و هدف شیطانی کاشته شدند,  به خواست الهی که بر اساس وحی فرستاده شده  , دشمن شیطان است ,  در دنیا یا آخرت , هیچ دانه ای ,  برای کشاورز , ثمری نخواهد بخشید .
 در اینجا ,  نیمایوشیج به نکته ی ماندگاری اشاره می کند که :
هر کار , شروع و آغازی دارد . که پایه و اساس آنرا تشکیل می دهد .  و نباید با نیّت بد و فریب شیطان, در زندگی , کاری را آغاز کنیم . زیرا در پایان , به خواست حضرت خداوند که دشمن شیطان است , تمام داشته های ما و نتیجه ی آن کار , باطل خواهد شد . واگر زحمت فراوانی هم , برای رسیدن به نتیجه ی کار شیطانی تحمّل کنیم , باز شکست خواهیم خورد .
.  آری , " چون گذارد خشت اول بر زمین معمار کج              گر رساند بر فلک، باشد همان دیوار کج . 1

نتیجه :

شیطان رانده شده ,  بر اساس وحی فرستاده ی خداوند , دشمن خداوند تابناک است . و فردی که فریب ابلیس را بخورد , گرفتارعذاب خداوند درخشان خواهد شد . و در زندگی , فرد باید به راه و هدف الهی برود . تا قدرتمند ترین و تنها معشوق و پرستیده و یگانه اراده ی هستی یعنی خداوند درخشنده , او را  به سعادت در دو جهان برساند .

منبع :

کلیات اشعار نیما یوشیج _ انتشارات نیک فرجام _ چاپ اوّل _ 1392 .

1 . دیوان صائب تبریزی _انتشارات نگاه  _ چاپ چهارم _ 1384 _.

نویسنده : سید محمد حسین شرافت مولا